2018
Waardering en respect
Als geen ander weet u dat de vraag wat nieuws is, niet één antwoord heeft. Voor mij persoonlijk heeft nieuws met het volgende uitgangspunt te maken: nieuws is gebaseerd op de gedachte dat de wereld om ons heen zodanig is ingeregeld dat er niks verkeerd of fout gaat. Alles wat negatief afwijkt van die status quo, heeft nieuwswaarde. Natuurlijk heeft ook alles dat positief afwijkt nieuwswaarde, maar die waarde is toch lager dan datgene dat slecht gaat. Daarom begint dit jaarverslag met datgene wat niet of minder goed is gegaan.
Allereerst wil ik stilstaan bij alles wat de journalistiek bedreigt, ondermijnt en hindert; veiligheid bij de uitoefening van het vak is helaas ook in dit verslagjaar in Nederland geen gegeven. Ik heb het dan natuurlijk over het onderduiken van Parool-journalist Paul Vugts, het noodgedwongen wegblijven van misdaadjournalist John van den Heuvel bij het RTL-programma Boulevard en de grove aanslagen op de gebouwen van Panorama en De Telegraaf.
Voor de NVJ kwamen deze ontwikkelingen niet als een verrassing. In 2017 initieerde de NVJ een grootschalig onderzoek naar geweld en bedreiging, waaruit reeds bleek dat geweld en bedreiging een toenemend probleem vormen. Alhoewel de NVJ al jaren investeert in trainingen en maatregelen om journalisten te beschermen, blijkt er meer aandacht noodzakelijk. Werkgevers, politie , OM en de redacties zelf moeten bedreigingen nog serieuzer nemen. Dit leidde in de zomer van 2018 tot afspraken, bekrachtigd door onze minister van Justitie, die moeten leiden tot een integrale aanpak van dit probleem. Veilig het vak kunnen uitoefenen moet prioriteit krijgen, op de opleidingen, op de redacties en binnen politie en OM. Via het project “Persveilig” gaat u daar komend jaar meer van horen.
Ondermijning van journalistiek gaat verder dan fysieke bedreiging en intimidatie. Ook de inkomenskwetsbaarheid speelt een rol. Zzp’ers hebben daar last van, maar ook de slinkende groep journalisten met een vast contract ervaren afnemende zekerheid van een baan. Dat is niet goed voor de onafhankelijke positie die journalisten dienen te vervullen.
Toch is er in dat verband een lichtpunt dat niet onbenoemd mag blijven; de acties die vanuit de fotojournalisten zijn gehouden. In het najaar van 2018 ontstond er vanuit de campagne “Fotojournalistiek heeft een prijs” een collectieve beweging onder fotografen, die meer waardering eist voor haar vak. Uiteindelijk leidde dat in januari 2019 tot een historisch moment; meer dan 500 zelfstandigen legden een dag het werk neer. De acties hebben misschien nog niet geleid tot een inwilliging van alle gestelde eisen, maar wel gezorgd voor het allerbelangrijkste dat een beroepsgroep nodig heeft: waardering en respect. Waardering en respect verdienen alle journalisten, in loondienst of zelfstandig. We staan samen voor de professionele meerwaarde van ons vak. Dat willen we uitstralen in het cao-overleg, maar vraagt ook, in navolging op de fotojournalisten, om collectieve actie vanuit de freelancers zelf.
De groei in de ledenaantallen is afgelopen jaar helaas stil komen te vallen. Afgezet tegen het maatschappelijke klimaat van dalende ledenaantallen bij veel vakbonden en de overkoepelende FNV, is de minimale terugval een prestatie van formaat. Toch wil de NVJ zich daar niet bij neerleggen. Ook dit jaar zullen er nieuwe initiatieven te zien zijn voor het werven van nieuwe leden en het behoud van bestaande leden. Dit kan niet zonder af en toe een beetje tijd van uw tijd en inzet te vragen. Wij moeten goed weten wat u als lid belangrijk vindt en we moeten u de kans bieden om uw steentje bij te dragen om de vereniging bloeiend en relevant te houden. Daarin speelt ook de bestaande sectie-opzet een rol. De NVJ wil komend jaar de verenigingsstructuur tegen het licht houden.
Ronduit goed gaat het ten slotte met twee zelfstandige activiteiten: Villamedia en het opleidingsinstituut NVJ Academy. Om bij de laatste te beginnen. Meer leden en niet-leden hebben een cursus gevolgd. Het aantal educatieve activiteiten groeide, net als de waardering daarvoor. Ook Villamedia doet het goed. De uitgeverij laat een flinke groei zien, met een fors grotere omzet en een toename in het aantal digitale abonnees voor de zaterdagse nieuwsbrief over digitale ontwikkeling. Afrondend kunnen we stellen dat de NVJ er redelijk goed voor staat. Wel moeten de leden, de organisatie en het bestuur zich een duidelijk beeld van de toekomstige journalistiek en media vormen om klaar te zijn voor veranderende omstandigheden. Daarvoor moeten belanghebbenden benoemd worden, tegenstanders gerespecteerd worden en taboes niet geschuwd worden. Want alleen dan kan de NVJ een rol van betekenis blijven spelen.
René de Monchy,
Voorzitter Nederlandse Vereniging van Journalisten