‘Willen we naar de Dam? Dan gáán we naar de Dam!’ Met die woorden sprak Herman Bode in 1980 een manifestatie van arbeiders (ja, zo heetten die toen nog) toe. Dat waren nog eens tijden. Op het moment van schrijven van deze column wezen medewerkers van de Telegraaf Media Groep het nieuwe, (zuinige) Sociaal Plan af. Misschien is bij het lezen van dit stuk al wel duidelijk dat ‘we helemaal niet naar de Dam gaan’, maar laten we nu eens aannemen dat de vuisten gebald en de messen geslepen worden.
Naar de Dam
dinsdag 5 juli 2016
Wat kunnen arbeiders/medewerkers eigenlijk als ze de werkgever niet op de knieën krijgen? In de ons omringende landen, denk aan Frankrijk en België weten ze er wel raad mee: iedere euro of vrije dag die moet worden ingeleverd leidt keihard tot een wekenlange staking. In Nederland zijn we daar niet zo van. Het aantal stakingsdagen is in onze polder minimaal. In de jaren 2009-2013 per duizend werknemers 9 stakingsdagen per jaar. In België 66.
Het stakingsrecht is niet in de wet geregeld, maar een collectieve actie moet worden beoordeeld aan de hand van de normen van het Europees Sociaal Handvest. Bij ons staat niet ter discussie dat het recht op staking een fundamenteel recht is. Tot voor kort lag de grens wel bij een echte staking en moest de staking zich richten tegen de werkgever. De laatste rechtspraak geeft echter wat meer ruimte. Bescherming komt niet alleen toe aan echte stakers, maar ook aan werkonderbrekers, poortblokkeerders en bedrijfsbezetters. En als de actie zich niet alleen tegen de werkgever richt, maar (ook) tegen derden, komt de actievoerders onder omstandigheden bescherming toe. Toch mag staken niet altijd. De staking en de gevolgen daarvan moeten in een redelijke verhouding staan tot de belangen van werknemers om voor hun rechten op te komen. Ook zijn er spelregels, zoals bijvoorbeeld een tijdige aankondiging.
En dan is er nog de positie van werkwilligen. Want staken doe je voor eigen rekening: geen arbeid, geen loon. Stelt u het zich voor: stakende arbeiders blokkeren de poort, maar er zijn ook werknemers die wel willen werken, maar die domweg niet naar binnen kunnen. Ook geen loon? Ja zegt de hoogste rechter: bij een door de bonden georganiseerde staking zijn ook de werkwilligen de Sjaak. Geen loon dus. Maar áls de werkgever die werkwilligen wel betaalt, dan kunnen de stakers dáár weer niet tegen ageren. De rechter bepaalde dat de werkgever niet alle werknemers over een kam hoeft te scheren.
Het niet tot stand komen van een fatsoenlijk Sociaal Plan is een valide reden tot staken. Dat geldt zeker bij een krant waar omzet de hoofdredactie meer interesseert dan oplage. Naar de Dam!