Democratie en goed bestuur

donderdag 5 juni 2014

Alle leden van de NVJ, dus ook de NVF'ers, kregen vorige week de uitnodiging om hun mening te geven over twee zaken die essentieel zijn voor het functioneren van onze vereniging. Dat zijn de samenstelling van het bestuur en de wijze waarop de invloed van de leden wordt georganiseerd.

Voor de vijf vacatures in het bestuur hebben zich negen kandidaten beschikbaar gesteld en dat is een ongekende weelde in vergelijking met de praktijk van de afgelopen jaren. Er valt wat te kiezen. Laten we hopen dat dit een nieuwe fase van grote betrokkenheid en participatie in de NVJ inluidt.

Binnen een volwassen vereniging horen de leden beslissende invloed te hebben op het beleid. Daarover kunnen we het snel eens zijn. Lastiger is de vraag hoe die invloed het best kan worden geregeld. Het meest democratisch is een ledenvergadering waar alle leden toegang hebben, allemaal met onbeperkt spreek- en stemrecht.  Daar is feitelijk  maar één bezwaar tegen in te brengen: zoveel democratie kan op gespannen voet staan met goed bestuur.

Bij de NVJ was de invloed van de leden lange tijd gekanaliseerd via de plaatselijke afdelingen. Op dat niveau werden de gewichtige verenigingszaken naar hartenlust bediscussieerd, waarna een aantal collega's met een duidelijk mandaat werd afgevaardigd naar de Verenigingsraad waar dan knopen konden worden doorgehakt. Helaas functioneren de afdelingen allang niet meer en zijn de secties nu de schakel tussen leden en  Verenigingsraad. Ook dit systeem werkt niet meer bevredigend. De belangstelling voor de raad, formeel het hoogste orgaan binnen de NVJ, is bedroevend laag.

Bij sommigen leeft nu het idee de ledenparticipatie te stimuleren door de huidige Verenigingsraad te vervangen door een ledenvergadering waar (vrijwel) alle leden toegang hebben, over alles mogen meepraten en beslissen.  Die verwachting lijkt te rooskleurig en vindt geen enkele grond in de praktijk van de afgelopen jaren in de secties en (daarvoor) de afdelingen. Juist omdat zo weinig leden echt actief zijn (en meestal om goede redenen)  is een experiment met dit one-man-one-vote systeem niet zonder risico's.  Een toevallige meerderheid kan ineens de hele boel op zijn kop zetten. De NVJ is ook werkgeefster en gaat als rechtspersoon verplichtingen aan met een langere looptijd dan de periode tussen twee ledenvergaderingen. Zelfstandigen (en dat zijn er steeds meer) zullen minder gemakkelijk tijd kunnen vrijmaken dan collega's in vaste dienst en gepensioneerden. Ze weten zich nu nog vertegenwoordigd door collega's die actief zijn in hun secties en de specifieke belangen van deze groeiende groep kennen.

Als de Verenigingsraad wordt ingewisseld voor een algemene ledenvergadering zal een aantal zaken goed geregeld moeten zijn. Wat zijn precies haar bevoegdheden, waar beslist ze over, welke ruimte blijft er voor het bestuur, is er nog een rol voor de secties weggelegd? Zo is er nog wel het een en ander dat in reglementen en statuten moet worden vastgelegd.  Daarom heeft het bestuur van de NVF zich tegen invoering van one-man-one-vote  zonder meer uitgesproken.