Felle discussie over de staat van de regionale journalistiek

donderdag 26 februari 2015

De regionale journalistiek stond de afgelopen dagen even in het centrum van de aandacht. Nadat Hans Laroes op zaterdag in de Volkskrant schreef over de penibele situatie waarin lokale en regionale media zich bevinden, barstte op sociale media een levendige discussie los.

Het onderzoek over journalistiek in de regio werd mogelijk gemaakt door crowdfunding en crowdsourcing op Yournalism.nl. Donateurs kregen datzelfde weekend op Yournalism.nl een tweede artikel van Laroes aangeboden, ditmaal over de toekomst van de journalistiek. Ook in het Brabants Dagblad en de Volkskrant woedde de discussie voort. Is het echt zo slecht gesteld met de regionale journalistiek?

Hans Laroes schreef dat lokale redacties steeds minder in staat zijn hun de waakhondfunctie in de regio te vervullen. Dit bleek uit een enquête onder 600 journalisten die Yournalism met hulp van de NVJ benaderde. In middelgrote steden als Delft (100.000 inwoners) is er geen eigen krant meer. Mediadekking wordt verzorgd door een regiokatern dat tekort zou schieten in het brengen van lokaal nieuws. Er lijkt een gebrek te zijn aan grondige journalistiek en aan controle op de lokale politiek en het bedrijfsleven. Er zijn minder journalisten, niet alleen voor de krant maar ook digitaal. Is er nog de tijd om eigen verhalen te schrijven? In elk geval halen verhalen uit eigen onderzoek niet vaak de voorpagina, wordt er nog wel onderzoeksjournalistiek bedreven in de regio? Worden er nog wel grote verhalen gemaakt?  Kortom, is de lokale journalistiek in gevaar of valt het wel mee ondanks bezuinigingen?

Aan de reacties van het Brabants Dagblad, de Gelderlander en Frank Poorthuis adjunct-hoofdredacteur van het AD te zien, gaat het helemaal zo slecht nog niet in de regio. Zo is er bij de Gelderlander altijd tenminste een journalist full-time bezig met onderzoek.

Ook Laroes ziet het op sommige plekken juist wel goed gaan. Dichtbij.nl is een voorbeeld van een platform met nieuwtjes vanuit de buurt. Wel worden daar vooral columns, politieberichten en kleine stukjes geplaatst. De agenda van stad of regio wordt niet structureel en nauwgezet gevolgd laat staan dat er onderzoeksjournalistiek wordt bedreven.

De kritische journalist

Journalisten zijn in elk geval kritisch op hun eigen vak, blijkt mede uit de antwoorden op de enquête die Yournalism hield.Maar liefst 61 procent van de lokale en 78 procent van de landelijke journalisten is het eens met de stelling We richten ons te veel op sensatie en hypes. Iedere journalist acht zijn eigen werk en de waakhondfunctie buitengewoon belangrijk; 60 procent zegt dat ze die rol slechter vervullen dan enkele jaren geleden.

 Er is minder tijd voor verhalen en zeker voor onderzoek. Een derde van de regionale journalisten meldt zelfs dat er in de afgelopen week geen eigen nieuws prominent op de voorpagina stond; 60 procent komt op maximaal 2 maal per week. Hebben lokale journalisten nog genoeg tijd om zelf het nieuws te maken?

Niet onder de indruk

En hoe kijkt de lokale politiek naar de lokale waakhond? Ze lijken niet onder de indruk. Meer dan 60 procent van de gemeenten meldt dat journalistieke producties zich nog niet eens per maand vertalen in een punt op de plaatselijke politieke agenda. Schriftelijke vragen aan de raad, werden er de afgelopen maand in minder dan de helft van de gemeenten gesteld. En ruim de helft van de raadsleden komt niet vaker dan eens in het kwartaal een journalist tegen. In veel gemeenten geven raadsleden zelfs aan nogal makkelijk met iets weg te komen dat eigenlijk veel moeilijker zou moeten zijn.

De stelling ‘in mijn gemeente vervullen de lokale media hun functie als journalistieke waakhond goed’ scoort in alle onderzochte gemeenten laag. Betekent dit dan dat journalisten zich niet meer bezig houden met de lokale politiek?                                      

De digitale krant

Wat kunnen wij verwachten binnen de journalistiek? Zoals Laroes stelt in zijn artikel over de waakhond in de toekomst: de journalistiek brokkelt af in een tijd waarin hij juist zo nodig is. De hoeveelheid informatie neemt gigantisch toe, de samenleving wordt gecompliceerder en er groeit onmiskenbaar een informatiekloof.

De geënquêteerden zijn in ieder geval positief over de digitale tijd en zijn nieuwe mogelijkheden. Initiatieven als De Correspondent, Yournalism en Blendle stemmen de respondent hoopvol. Opvallend is dat vooral journalisten van landelijke media verwachten dat de journalistiek mede door deze initiatieven versterkt kan worden. Regionale journalisten zijn sceptischer. Ze zien op regionaal niveau niet tot stand komen wat op nationaal niveau misschien wel lukt.

De kansen voor de regio

Roger Vleugels ziet potentie in de regio bij kranten zoals het Dagblad van het Noorden en De Limburger waar nog vaak ge-Wobd wordt en informatie niet dus niet zomaar blijft liggen. Dat geldt echter niet voor alle regionale dagbladen. 40 procent van de gemeenten ontvangt nooit een Wob-verzoek van een journalist. In bijna 40 procent van de overige gemeenten gebeurt dat een of twee keer per jaar. Het totaal aantal Wob-verzoeken bij de gemeenten ligt volgens Vleugels tussen de 5 en 6000 per jaar, in totaal, in heel Nederland. ‘’Net zoveel als in Engeland de stad Birmingham binnenkrijgt”.

Hoe groot zijn de problemen in de regio echt en waar liggen de kansen? Hoe kan de regionale media de groeiende informatiekloof overbruggen? Moet de regio zo snel mogelijk digitaal of liggen er juist nieuwe mogelijkheden op papier? Het onderwerp leeft, zo blijkt. Wij nodigen iedereen uit het vakgebied dan ook graag uit om hier aan deel te nemen.

  • Lees hier ook het artikel van Yournalism over de staat van de journalistiek (€ via Volkskrant)] 
  • De NVJ organiseert op 26 februari het debat Innovatie in de Regio. Het debat is live te volgen 

Auteur: Jules van Hal, namens Yournalism