Journalisten zijn vrij in de selectie van nieuws. Ze bepalen zelf waarover ze schrijven en wanneer ze een verhaal wereldkundig maken. Afspreken om nieuwswaardige informatie (nog) niet te publiceren is dan ook niet iets wat journalisten graag doen. Toch gebeurt dit soms.
Overeenkomst tussen twee of meer partijen
Stel, een partij beschikt over vertrouwelijke informatie die ze aan de krant ter beschikking wil stellen. Maar tegelijkertijd verlangt deze partij vertrouwelijkheid tot een bepaald moment. Als de krant deze geheimhouding daadwerkelijk toezegt, is sprake van een embargo. Een embargo is dus een overeenkomst tussen twee of meer partijen. Journalisten zijn gebonden aan een dergelijke afspraak die schriftelijk, mondeling of uit gewoonte (stilzwijgend) kan worden overeengekomen. Tot de afgesproken termijn is verstreken, mag er over de onder embargo verkregen informatie niets worden gepubliceerd. Gebeurt dit toch, dan is dit volgens de Raad voor de Journalistiek ‘in beginsel een gedraging waarmee de grenzen worden overschreden van hetgeen, gelet op de eisen van journalistieke verantwoordelijkheid, maatschappelijk aanvaardbaar is.' Kortom, een journalistieke doodzonde.
Een embargo kan per definitie niet eenzijdig worden opgelegd. Ongevraagd informatie sturen naar de media met daarop het woord ‘Embargo’ is dus onvoldoende. Het is steeds aan het medium om te bepalen of zij instemt met een embargo-overeenkomst. De geheimhoudingsplicht van de journalist eindigt wanneer de onder embargo verstrekte informatie elders is gepubliceerd of wanneer degene die om het embargo heeft verzocht, het eerder opheft dan wel zich niet aan de gemaakte afspraken houdt. Uiteraard kunnen er in een embargo-overeenkomst op dit punt andere afspraken worden gemaakt.
Afspraken onder druk
Normaal gesproken heeft een embargo betrekking op nieuws dat nog moet ontstaan. Het belang van een embargo voor journalisten is gelegen in het feit dat zij niet onder tijdsdruk over vaak complexe zaken hoeven te publiceren. Zij weten immers dat concurrerende media ook gebonden zijn aan de geheimhoudingsplicht. Dit voorkomt fouten en bevordert - in theorie althans - de kwaliteit van de berichtgeving.
Maar de praktijk blijkt weerbarstiger. Door de steeds toenemende omloopsnelheid van nieuws staan embargoafspraken onder druk. Via vrije nieuwsgaring krijgen nieuwsmedia regelmatig onder embargo verspreide informatie in handen. Bekendste voorbeeld is het jaarlijks lekken van de Miljoenennota. Veel journalisten houden daarom liever hun handen vrij dan zich te laten beperken door het aangaan van een embargo-overeenkomst.
