‘Praten over agressie is nog ongebruikelijk’

Uit het onderzoek ‘Rot op met die camera’ (2009) blijkt de ernst van het verschijnsel agressie op straat. Maar liefst 374 journalisten hadden fysieke agressie ondervonden of waren daarmee bedreigd en van hen liep 36 fysiek letsel op en in 75 gevallen werden voertuigen of camera’s vernield. Het gevolg is dat een groot aantal journalisten bepaalde wijken liever vermijdt.

Trainer Fenno Moes van Durga Training & Advies onderscheidt twee vormen van agressie waarmee journalisten doorgaans te maken kunnen krijgen. ‘De eerste is de frustratie agressie die ontstaat uit emotie. Mensen kunnen dermate doorschieten dat ze hun rationele krachten kwijtraken en erop los gaan schelden. We leren journalisten hoe ze die frustratie agressie kunnen pareren.’ Moes noemt een voorbeeld. ‘Een buurtbewoner gaat aan je camera trekken. Je primaire reactie is dat die persoon met zijn poten van je spullen afblijft. Logisch. Maar om de kou uit de lucht te halen, kun je beter een gesprek aangaan. Benoem dat de persoon in kwestie liever niet in beeld wil en ga de dialoog aan. Blijf praten.’
De tweede vorm van agressie noemt Fenno Moes de instrumentele agressie. ‘Dat is op een rationele manier agressie inzetten om je doel te bereiken. Iemand bang maken door te dreigen. De impact hiervan kan erg heftig zijn. Een effectieve manier om hiermee om te gaan is om grenzen te stellen met een keuze: “of je blijft schreeuwen maar dan haal ik de politie, of je stapt aan de kant”. De agressor moet een keuze maken.’

Hoe bewaken journalisten hun veiligheid en hoe gaan ze om met conflicten? Een mooi voorbeeld vindt Fenno Moes de beschrijving van correspondente Saskia Dekkers van een werkdag. We zoeken contact met het groepje dat er het meest dreigend uitziet. Ik laat zien dat ik niet bang ben en ik stel me voor. We zeggen dat we alle partijen aan het woord willen laten komen. Ik vraag of ze het goed vinden of we hen filmen. Pas als we de groep hebben overtuigd komt de camera. Fenno Moes: ‘Ze vraagt om toestemming. Dat is wat anders dan dat er vanuit een rijdend busje wordt gefilmd, bij wijze van spreken.’

Op redacties worden de verhalen over agressie doorgaans niet aan de grote klok gehangen. Maar de emotie kan hoog oplopen als een cursist in een agressietraining een bestaande situatie met een acteur uitspeelt. Daarom is er nu ook een speciale cursus voor managers. ‘Een leidinggevende hoeft van mij geen psycholoog te worden, maar kan wel voor eerste opvang zorgen. Bovendien kun je hem of haar de mogelijkheid bieden om meer ondersteuning te geven in veilig werken. Die tips kunnen heel praktisch van aard zijn: pas op met startonderbrekers in reportagewagens, of ga desgewenst in een auto die niet herkend wordt als reportagewagen; weet altijd waar de politie is en de uitgang en hou ook gedurende je werk de omgeving in de gaten.’