Beeldmanipulatie door AI – waar trek jij de grens?

dinsdag 23 januari 2024

BESTUURSBLOG – Begin van het nieuwe jaar, traditioneel de tijd van de grote nieuwsfotowedstrijden en je ziet nu al de worsteling om te omschrijven wat met het gebruik van artificial intelligence (AI) is toegestaan. Binnen een half jaar is AI volledig geïntegreerd in de foto-workflow, van eenvoudige kleurcorrectie tot compleet door AI geproduceerde beelden. Ook in mijn zakelijke werk: achtergronden bij producten, flitsers die in ramen reflecteren – waar je tot een paar maanden terug uren werk aan had, is nu in een paar seconden opgelost. En dit is nog maar het begin, elke maand komen er meer en betere en snellere AI-toepassingen binnen programma’s als Photoshop en ON1.

20231109-RubenPhilipse-Portretten-NVJ-LoRes-9.jpg

Foto: Ruben Philipse

Iedere journalist voelt natuurlijk wel aan dat gebruik van AI in alle gevallen heel voorzichtig en conservatief moet zijn, maar aan enig gebruik valt niet te ontkomen. De grens in de journalistiek moet wel ergens getrokken worden. Je ziet nu al gebeuren dat er bij illustratief gebruik alweer meer mag, of er wordt geprobeerd om hier de grens te verkennen en op te rekken. Zo heeft in het buitenland de gerenommeerde fotograaf Michael Christopher Brown AI gebruikt om een verhaal over Cubaanse bootvluchtelingen te illustreren met volledige door AI geproduceerde beelden.

Journalistieke grens steeds verder opgerekt

Ook wordt AI grootschalig gebruikt op de socialemedia-accounts. Goededoelenorganisaties als het Canadese Furniture Bank en het Britse Charity Right gebruiken volledig door AI geproduceerde beelden in hun campagnes. Buiten beeld zoals in tekst gaat het nog veel harder. Zo wordt AI gebruikt voor amateur wedstrijdverslagen en recent als experiment door De Geïllustreerde Kunstmatige Intelligentie, een journalistiek medium dat puur op AI is gebaseerd.

Bij het gebruik van Photoshop zag je in het begin precies dezelfde tendens. Binnen de journalistiek was er plotseling veel meer bewerking toegestaan als het om illustratief gebruik ging of gebruik in de glossy bijlages van de kranten, met als gevolg dat ook de grens bij puur journalistiek gebruik steeds verder werd opgerekt.

Manipulatie door AI van een andere orde

Manipulatie is inherent aan de fotografie: momentkeuze, kadrering, lens, enz. Maar manipulatie door AI is van een andere orde. Het gaat om beelden of delen van beelden die nooit hebben bestaan, die er nooit zijn geweest bestaan en die gegenereerd worden door programma’s die niemand meer echt begrijpt. Laat staan dat we de geprogrammeerde vooroordelen begrijpen. Het zijn zaken waar we ons ernstig zorgen over moeten maken.

Mijn oproep is dan ook om hier uitgebreid met elkaar over te praten. Niet alleen binnen de beroepsgroep van fotografen, maar vooral ook met de redacties, met de eind- en hoofdredacteuren, met de vormgevers en de artdirectors, om grenzen te stellen en elkaar aan te spreken wanneer we die grens overschrijden.