Talloze pop- en rockliefhebbers hebben – misschien ongemerkt – het werk van NVF-lid Paul Bergen onder ogen gehad. Hij is al jaren dé fotograaf die een keur aan artiesten heeft vastgelegd, al dan niet voordat zij wereldfaam kregen. In juni 2024 komt zijn tweede boek uit, met onder andere portretten van Alicia Keys, Amy Winehouse en een piepjonge Adele.
Paul Bergen is al meer dan dertig jaar lid van de NVF: ‘Omdat ik denk dat het goed is dat er een partij is die opkomt voor de belangen van de fotograaf in het algemeen en specifieke gevallen in het bijzonder zoals bijvoorbeeld een conflict met een opdrachtgever of bij misbruik van fotomateriaal. Bovendien geloof ik dat het voor verbinding zorgt onder de fotografen.’
Van nieuws en sport naar muziek
Hij is wat je noemt een zeer ervaren fotojournalist. ‘In juni 1988 ben ik begonnen als freelance fotograaf na eerst vijftien maanden bij fotobureau Henk Koster in Delft te hebben gewerkt. Daar heb ik heel veel geleerd op het gebied van nieuws-, sport- en portretfotografie, allemaal in opdracht van landelijke en regionale kranten. Ik zorgde daarbij dat ik de opdrachten op het gebied van muziek ook mocht maken, dus toen ontwikkelde zich al een beetje de popfotograaf’, blikt Paul Bergen terug.
Het duurde nog even totdat hij zich daadwerkelijk specialiseerde in de popfotografie. ‘Het allround fotowerk deed ik ook toen ik freelancer werd. Voor het Algemeen Dagblad was ik bijvoorbeeld elk weekend te vinden langs de sportvelden en ik deed ook veel nieuws en portretten. In 1992 ging ik zelfs naar de Olympische Spelen in Barcelona en in 1994 naar Lillehammer. EK’s en WK’s atletiek en schaatsen waren de normaalste zaak van de wereld.'
'Met altijd daarbij als rode draad: de muziekfotografie, dat wel. Vanaf 1988 was ik standaard te vinden op onder andere Pinkpop, Lowlands, het North Sea Jazz Festival en in hotels om artiesten te portretteren bij interviews. Langzamerhand liet ik de sport- en nieuwsfotografie los. Het viel niet meer te combineren met de muziekfotografie en daarbij werkten er bij AD specialisten op het gebied van sport, zoals Pim Ras en Klaas Jan van de Weij.’
Groot archief
De muziekfotografie als rode draad heeft Bergen een uitgebreide collectie van binnen- en buitenlandse popsterren opgeleverd. ‘Inmiddels heb ik een muziekarchief opgebouwd vanaf 1984 tot en met nu. Het was de normaalste zaak dat ik twee tot drie keer per week in een hotel zat voor een portret. Zo’n portretsessie duurde meestal ongeveer tien minuten. Dat betekende dus snel werken maar daar lag tevens de uitdaging.
Rond 2000 kwamen de eerste digitale camera’s en dat noopte mij om ook zo’n ding te kopen. Tot grote ergernis overigens, want er zat vertraging tussen het moment van afdrukken en de daadwerkelijke opname. Én de bestanden waren natuurlijk veel te klein. Om die reden ben ik nog vier jaar lang analoog blijven fotograferen. Als er een deadline was, maakte ik overigens wel een uitzondering. De laatste jaren zijn de digitale camera’s echt heel goed en heb ik de digitale fotografie volledig geaccepteerd. Al vind ik het nog steeds heerlijk om een negatief in te scannen, wat ik nog elke week doe. Langzaam maar zeker ben ik mijn hele archief aan het digitaliseren, iets waar ik 30 jaar geleden al mee ben begonnen.’
De dood in de pot
Door de jaren heen is er veel veranderd in de wereld van de muziekfotografie, merkt Bergen op. ‘Wat betreft de concertfotografie is er heel veel veranderd, zeker ook door de opkomst van de sociale media. Bepaalde artiesten hebben daar hun eigen kanalen gevonden en de hele grote sterren laten zelfs geen persfotografen meer toe bij concerten. Het plaatje wordt helemaal door hen zelf bepaald. Dan heb ik over artiesten als Beyonce, Lady Gaga, Harry Styles, Madonna, Billie Eilish, Adele, Bob Dylan en Diana Ross.'
'Als doorgewinterd muziekfotograaf moet ik concluderen dat dit eigenlijk de dood van de muziekfotografie is. Popfotografie is verworden tot evenementfotografie. Gelukkig zijn er nog genoeg concerten waar ik op mijn manier het verschil kan maken. Dat doe ik dan ook alweer met volle overtuiging en zin gedurende vijftien jaar voor ANP, Ziggo Dome en Afas Live. Ik heb ook geaccepteerd dat het nou eenmaal zo gaat in deze digitale tijd en de media veranderen daardoor ook. Ik ben onlangs bijvoorbeeld naar het Noorderslag-festival geweest voor het ANP. Het AD, de krant waar ik ooit ben begonnen, heeft er geen letter over geschreven. Ook dat hoort bij de verandering.’
‘Zero Heroes’ in juni
Een mooie manier om zijn uitgebreide archief onder de aandacht van een breed publiek te brengen, is het uitbrengen van boeken. Paul Bergen heeft er al eentje op zijn conto en er komt dit jaar nog een bij: ‘Ik ben heel blij dat ik eind 2022 mijn boek Nineties Spirit heb uit kunnen brengen waarin mijn werk uit de jaren negentig staat dat nog in alle vrijheid is gemaakt. Artiesten kwamen nog toen nog speciaal naar Nederland voor interviews en fotosessies. In juni kom ik met mijn tweede boek Zero’s Heroes, mijn muziekfotografie van het eerste decennium van deze eeuw met onder andere portretten van een jonge Adele, Amy Winehouse en Alicia Keys.’
Meedoen?
Voor de artikelreeks NVF Uitgelicht in Focus Magazine, het oudste fotografietijdschrift van Nederland, is de redactie altijd op zoek naar NVF-leden die hun werk willen laten zien aan andere collega’s en het bredere publiek. Wil je meedoen? Stuur dan een mail aan Paul Teixeira.
