Er is geen journalistieke crisis, maar een uitgeverscrisis. De sleutel tot het nieuwe journalistieke model is de freelancer, is de stelling van Teun Gautier, onder andere oud-directeur van De Groene. Een mooie kanteling noemde hij dat tijdens de bijeenkomst Digitaal Verdienen die NVJ Zelfstandigen organiseerde op 14 januari. Een van de digitale verdieners is Chris Klomp. ‘Ik had al snel het idee dat Twitter weleens mijn redding zou kunnen zijn.’
Er heerst al een jaar of vijftien crisis in de journalistiek en dat is best raar, vindt Teun Gautier. Informatie was nog nooit zo toegankelijk, het vergaren ervan was nog nooit zo makkelijk en goedkoop, de techniek was nog nooit zo krachtig en indringend, en de lezersgroep was nog nooit zo hoog is opgeleid en omvangrijk. Dit zou eigenlijk de gouden eeuw van de journalistiek moeten zijn.
Supermarktmodel
Teun Gautier deed in opdracht van Adessium Foundation onderzoek naar nieuwe modellen. Een van de belangrijkste conclusies van dit onderzoek is de transitie van de institutionele mediastructuur naar de genetwerkte omgeving. ‘In het oude model schreef de journalist zijn stukjes voor de krant en die bereikten de lezer via de verschillende kanalen. In de genetwerkte omgeving werken onafhankelijke freelance informatiewerkers met een eigen productie-entiteit en eigen distributiekanalen. Wat nog ontbreekt is een moneymaking capacity. De journalist moet ondernemer zijn? Daar geloof ik dus niks van. De journalist moet zich niet bezighouden met fondsen werven of boekhouden, maar moet de allerbeste content produceren die mogelijk is. Hij voegt waarde toe middels informatie. Ja, de lezer weet inmiddels ook veel. Maar de journalist is als een consultant die informatie vergaart, waarde toevoegt door die informatie te verrijken en daarna te verkopen.’
52 manieren om geld te verdienen
De onderzoekers kwamen uit op 52 manieren om geld te verdienen, zoals crowdfunding, consulting journalistiek – de journalist heeft de kennis en wordt ingehuurd als expert, productie van branded content, pay-per-article – de rol van de uitgever is uitgespeeld, half-fabrikaten en data aanbod, retailing en collective buying.
De freelancer gaat het zelf doen. Gautier is er stellig van overtuigd en verwacht binnen enkele weken met een coöperatie voor en door freelancers te starten. Zelfstandig journalisten kunnen eigenaar worden van een coöperatie, die hen een aantal diensten biedt. ‘De journalist was in dienst van de uitgever die zijn werk exploiteerde. De grote omkering is dat de uitgeversfunctie ten dienste zal komen te staan van de journalist.’
Rechtbankverslaggever Chris Klomp haalt zijn meeste omzet, zo’n 85 procent, uit zijn online activiteiten. Voor hem was het overschakelen naar digitaal verdienen de oplossing voor een aantal problemen die hij offline tegenkwam: uitgevers met nul erkenning, uitgevers die minder gebruik van hem wilden maken, of uitgevers die hem 6,70 euro voor een rechtbankverslag betaalden.
Hij moest het anders doen. Om bekendheid te genereren werd Chris Klomp een merk. ‘Ik schreef artikelen op mijn website, maar dat leverde niks op. Ik had al snel het idee dat Twitter weleens mijn redding zou kunnen zijn, een ontzettend waardevolle podium-tool.’
Maar je moet wel wat doen om veel bereik te halen en wat Klomp deed, is misschien niet voor iedereen geschikt, erkent hij. Hij was niet te beroerd om enkele online fitties aan te gaan. Daar heb je brede schouders voor nodig, maar het leverde hem in elk geval behoorlijk wat extra volgers op. Vervolgens twitterde hij alles over #hoogwater bij Woltersum en over Project X in Haren. Het leverde hem genoeg aandacht op en Klomp werd uitgenodigd bij radioprogramma Casa Luna en hij kreeg een vaste rubriek bij Giel Beelen.
In 2014 vroeg Klomp zijn volgers naar de bereidheid om te betalen voor zijn rechtbankverslagen op Twitter. Hij startte zijn gesloten account @Realtwitcourt. Binnen 48 uur stond er 500 euro op zijn rekening en binnen een week 1000 euro. ‘Inmiddels heb ik 440 volgers die me 3,90 per maand betalen om rechtbankzaken live te volgen. Ik heb laatst uitgerekend dat ik ongeveer een euro per tweet verdien.’ Zelf vindt hij het verslaan van rechtbankzaken via Twitter grote voordelen hebben. ‘Ik heb meer ruimte, omdat ik tweet na tweet kan publiceren en het tweede voordeel is dat het interactief is. Ik kan direct vragen beantwoorden.’
Zijn weblog leverde intussen nog steeds niets op, totdat hij op het spoor werd gezet van Reporters Online en Blendle, waar hij zelf zijn stukken kan publiceren. ‘Mijn beste verhaal is meer dan 5000 keer verkocht.’
Om een indicatie te geven wat Klomp zoal verdient, laat hij enkele voorbeelden zien: 1500 tot 3000 euro voor een stuk in Linda, 300-600 euro in VIVA, 50 euro voor een krantenbericht, 800-1000 euro per maand Realtwitcourt en 500-600 euro per maand Blendle. Daarnaast heeft werkt Klomp voor AD online.