Het redactiestatuut: inspraakmogelijkheid bij Sanoma

Onafhankelijkheid

Werknemers in Nederland hebben inspraak, bijvoorbeeld via de ondernemingsraad. Er zijn ook sectoren waar bijzondere medezeggenschapsregels gelden. Eén daarvan is in de journalistieke wereld: het redactiestatuut. Het redactiestatuut vormt een unieke arbeidsvoorwaarde in media-cao’s, waarbij de onafhankelijkheid van redacties wordt vastgelegd. Het redactiestatuut waarborgt de vrijheid van handelen van een redactie, zelfs als die lijkt in te gaan tegen de belangen van een concern of de commerciële afdeling. Kritiek op de eigen adverteerders of uitgevers moet immers mogelijk zijn. Dankzij het redactiestatuut hebben redacties ook een belangrijke stem bij de benoeming van een nieuwe hoofdredacteur.

Cao publiekstijdschriftjournalisten

Ook bij Sanoma vormt de cao de basis voor het redactiestatuut: de cao voor publiekstijdschriftjournalisten (artikel 12). Dit schrijft voor dat de uitgever gehouden is per tijdschrift een redactiestatuut vast te stellen dat de positie van de hoofdredactie en de redactie regelt. Als bijlage bij de cao (Bijlage IX) is een model-redactiestatuut opgenomen. Je mag daar alleen in voor de redactie gunstige zin van afwijken.

De basis is dus een redactiestatuut per tijdschrift, maar daarop is een uitzondering mogelijk (zie artikel 12.2). Als een hoofdredactie of een redactie werkzaam is voor meer dan een tijdschrift, mag je een meer op die situatie toegesneden statuut afspreken. Maar ook dan geldt: een redactiestatuut is verplicht. Als de redactie en de directie geen eigen statuut hebben afgesproken, geldt automatisch het model-statuut.

Model-redactiestatuut

Het model-redactiestatuut beschrijft de achtergrond van het statuut, de organen en de bevoegdheden van die organen. De redactieraad, en niet te vergeten de plenaire redactievergadering, hebben hun basis in dit statuut en ontlenen daar hun bevoegdheden aan. Dat geldt deels ook de hoofdredactie. Op zichzelf is de redactievergadering het belangrijkste orgaan (bijlage IX, artikel 3 lid 1), maar ook de redactieraad is van betekenis, want die vertegenwoordigt de redactievergadering in het overleg met de directie (artikel 3 lid 2).

Wat betekent dit nu voor de huidige situatie bij Sanoma waar titels dreigen te worden afgestoten en vorming van romredacties aan de orde is? De kern van het verhaal is dat de directie bij ingrijpende beslissingen de redactie vooraf moet raadplegen en vooral serieus moet nemen.

Bijlage IX, artikel 3 lid 5: 

In alle gevallen waarin de directie weet of kan vermoeden dat haar beslissingen ten aanzien van de algemene bedrijfsvoering rechtstreeks of zijdelings invloed van belang kunnen hebben op het redactionele beleid, pleegt zij vooraf overleg met de hoofdredactie en de redactieraad.

Bijlage IX, artikel 3 lid 14 en 15:

14. Besluiten die naar de mening van de redactievergadering van fundamenteel belang zijn voor de taak en functie van de redactie worden niet genomen dan volgens de procedure als bepaald in artikel 3.15. Dit geldt met name voor wijziging van karakter en verschijningsvorm van het publiekstijdschrift, wijziging van de samenstelling en positie van de redactie en hoofdredactie en besluiten als bedoeld in artikel 5.6.

15. In de gevallen genoemd in de artikelen 3.9, 3.13, 3.14, 5.6 en 7 neemt de directie pas een beslissing nadat diepgaand overleg heeft plaatsgehad met de redactievergadering.
Wanneer directie en redactievergadering niet tot overeenstemming komen brengt de redactievergadering, ongeacht of zij reeds eerder van het recht tot voordracht c.q. het doen van voorstellen gebruik maakte, binnen 14 dagen schriftelijk en gemotiveerd advies uit.
De directie wijkt niet af van het advies van de redactievergadering dan om zwaarwichtige redenen die zij binnen 14 dagen schriftelijk aan de redactievergadering kenbaar maakt. De uitvoering van dit besluit heeft niet eerder plaats dan 14 dagen na dagtekening van deze schriftelijke motivering.

Bijlage IX, artikel 5 lid 5, 6 en 7:

5. De hoofdredactie wordt van de aanvang af door de directie vertrouwelijk geïnformeerd over voornemens tot reorganisatie, fusie, koop, verkoop of liquidatie van de uitgeverij of tot uitgave of tot liquidatie van een tijdschrift, tot opneming in een concernverband en/of verbindingen van andere aard.
6. Alvorens aan de in lid 4 genoemde voornemens enig begin van uitvoering te geven, pleegt de directie vertrouwelijk overleg met de redactieraad over bovengenoemde aangelegenheden, tenzij redelijkerwijze kan worden aangenomen dat deze geen invloed zullen hebben op de gang van zaken bij het betrokken publiekstijdschrift.
7. Zodra de verwachting gewettigd is, dat de in lid 4 bedoelde plannen tot uitvoering zullen komen, stelt de directie te zelfder tijd als zij de ondernemingsraad verplicht is in te lichten de redactieraad in de gelegenheid zich een oordeel hier over te vormen.
De redactieraad kan zich, zo mogelijk in samenwerking met de ondernemingsraad, laten bijstaan door een, in overeenstemming met de directie uit te nodigen deskundige, die vertrouwelijk inzage krijgt in alle bescheiden die voor de te nemen beslissing van belang zijn. Besluiten worden door de directie niet genomen dan volgens de procedure als bepaald in artikel 3.15.

Binnen deze kaders kunnen redactievertegenwoordigers van Sanoma-tijdschriften in huidige situatie een rol spelen. De directie beslist, maar de redactie moet de kans krijgen serieus mee te praten. Gebeurt dit niet, dan heeft de redactie op grond van het statuut (slot artikel 3 lid 15) zelfs de mogelijkheid naar de rechter te stappen.

Redactieraad

In de cao staat dat de directie vooraf overleg moet plegen met redactieraden in alle gevallen waarin de directie weet of kan vermoeden dat beslissingen ten aanzien van de algemene bedrijfsvoering rechtstreeks of zijdelings invloed kunnen hebben op redactionele activiteiten. Veel van de titels bij Sanoma hebben een redactieraad. Voor het vormen van een redactieraad zijn drie mensen nodig. Vaak zie je bij kleinere redacties een combinatie met meerdere titels. Redacties kunnen bij de NVJ informatie en advies inwinnen over de taken en bevoegdheden van een redactieraad en het vormen daarvan. 

 

N.B. Cao voor Publiekstijdschriftjournalisten: artikel 12 (Statuut voor hoofdredactie en redactie, vanaf pagina 15); Bijlage IX (Modelredactiestatuut voor publiekstijdschriften), vanaf pagina 86.